Saturday, October 20, 2012

Eigi samlappa punsi wari ( Bangladesh ki sharuk ) -1

                          1971, 8th August, Nongmaijing Numit,  HamomKhul ( Bengali dana Chhongaon haina khangnaba)  ,  Kamalganja thana ( Bhanugas haina meetei singna khangnaba ), Moulavibazar District ta khungangi khara nanglaba imung amada Meitei macha ama oina  malem da khongdarakli.   Hamom  sagei gi Gopal Singha amasung Keisam Ningol ( Bhanubil khunjagi ) Leikhabati Devi gi macha nipa ahan , Punna ichinao mari gi manung da Nupi amattani,  Nipa na ahumni. Eina mee masak khangak pa matamda ibenthou ( pabung pokpa ipugi mama ) ama leirammi, mahakki tambakta chaorakli, phunga wari kaya libiduna tahanbirammi. Ei Pokpada imagi masa kanna ngamkhide haiduna ibendhouna tattana eingonda khom thandana chaorakpa angangni haiduna yamna nungsi chanbiduna sennabirakli. 
 1981 da Khungangi Chhongaon Govt. Primary School dagi Elementary schooling loisanlaba matungda Tetaigaon Rashid Uddin High school da makha tamthaduna 1986 ta  Secondary School Certificate ( S S C ) loisanli.  Mathang da 1989 da Kamalganj College dagi  Higher Secondary School Certificate ( H S C ) louduna Secondary  gi mahei tamba (schoolong )  loisanlaga chahidumaktuda (1989 ) khungang thadoktuna Bangladesh ki Rajdhani ( capital city ) oiriba Dhaka  sohorda mahei tambagi tamak  khongsanli.  Maduga loinana eigi punsida khungangee punsidagi town gi punsida khongdarakli. Anouba punsi amagi mahao phangbata nattana punsi lambida anouba challenge kayasu thengnaba tarakli.

   Bangladesh ta  Manipuri singna taba lamsingi manung da  Bhanugash / Kamalganj thana asina pumnamaktagi henna Meitei  amadi pangal singna khundaba mafam ni. Bangladesh ki miyamna second Manipur ni haiduna koubibaga loinana Meitei gi oiba thouram kayada chahigi India amadi Bangladeshi ki Meitei miyamna meitei gi oiba thouram kayada tengbangbirak i.  Mayamgi mateng amadi  saruk yaduna Bhanugas ta Meitei gi oiba thouram kaya chahigi oina pangthok i. Leikai gi khulakki oiba thouram amadi School College gi oiba chahi- Chahi gi program kayada saruk yabaga loinana Manipur amadi Bangladesh ki saknairaba kalakar-sahityakar-sannaroi singi kummei kayadasu hakthengnana saruk yarakpaga loinana kummei kayasu yengba phanglaktuna Manipuri gi changkhonlaba Language, History,  Culture amadi sports ki hiram khudingmakka sagonnaduna chaorakli. 





                    Yumlonnaba oina nungsi channana kanglup kayasu chahi cha kayaadagi mafam aduda khundaminnarakkhi.  Bangladesh ki mapung oiriba Bengali ( hindu, Muslim, lower cast Hindu Bengali  ) khakta nattana atei atei kanglup kayagi marup-mapija, School-college gi satra -satri singasu lairik tambinabata nattana sannabinnaba, haraou kummei kayada saruk yaduna yamna diverse amadi rich oiraba cultural environment amada hourakkhi, chaurakkhi.  Kanglup kharagi ( pumnamkti ningsingdare)  ming oina panlabada nakan nakan gi chingchep ta khundariba Khasia , Garo ( Mandi ), Tripuri / Tipra amaromda tampakta khundaminnariba  Karmakar,   halam, Bishnupriya  amadi Tea garden da leiba Saantal, Munda, Bhumija,pordhan na chingba  India gi Urissa- bihar amadi atei atei rajya dagi laktuna worker oiduna leiriba kanglup macha macha kaya gi ahal –naha kayagasu chatpinnarakpagi khudong chaba kayasu phangakli.
   Thabal Chongba, football-volleyball- badminton sannaba,  kang chongba -sannaba,  Likkon Sannaba amadi love letter ibaga  loina loinana Meitei londa seireng ibasu  khungang da leiringeidana hourakkhi.  Amaromda School-college amadi Manipuri gi oiba sangsthan kayagi  mipham da, sava da hakthengnana saruk yarakkhi. Samlapna hairabada Khungangi chamlaba punsi mahinga loinana rajniti gi ahanba para kayasu matamdudagi houna tammakkhi. Bangladesh Manipuri Satro Samitee gi thouram kayada saruk yarakpaga loinana Satro Union (CPB) gi sobha da karmasala dasu asum saruk yarakkhi. Asomdana Raspurnima gi kumhei, Ningon Pali, Makhan mathen gi Jagoi na chingba harao-kummei kayaga loinana  Manipuri gi oiba 13th August – athouba ningsing numit, 12th December - Nupi lan gi thouramna chingba kayadasu bhabok ki phamdata phamba nattana chenba chongba – paokhon sibana chingba thouram kaayadasu saruk yaduna miyamgi oiba thabak tourakkhi.  

      Lou-sing ooba imung amada chaorakpana, khungangi hounabi matam matam gi louoo-singoo bagi thouram pumnamaktasu yaosanlakkhi. Lairik khara phei haiduna imungi ahal- lamansingna loubukki thabakta kaya yaohanlakkhide. Adumak oirabasu louhon hunbadagi houradana kanagi lou lingba-khaoba, napi sengdokpa, louri haiba-saba, sambot khoibana chingba thabak pumnamakta matek matek tengbangba oina yaurakkhi. Khawaidagi heinana yaosinkhibadi san-iroi puthokpa, sajik khaoba, lou khauraba matung da mooth honba, mara thaba, phou phoudokpa- lousinba, louhon phoiba asina maru oi. Matam aduda phou soonaba machine gi rice meal leitabana Meitei imung pumnamak Denggi da phou sunarammi. Inao sing piklingaida ima na phou suba ngamaktaba matamda eisu matang matangda toudaba yadabana dengida phou suba kayasu yaorakkhi. Kharani matungda diesel gi ricemeel laklaba matungdata dengida phou subagi chatnabi tokkhi. Adubu chempak subagi oina dengi adum sijana houbani. Toubatabu angang oiringeida eina khwaidagi heiningdana tourakpadi Gas-Electricity leitri ngeida singna ( firewood ) chak thongbaduni. Meitei gi hounaba matung inna angang unnaraba matungda tha mari-manga chak thongba yade mama oibasingna, imungi angangsingda eina ahan oibana ayamba matamda chak thongbinaba leitabana eingonda tai, thongbasu thongakli. Upai leitaduna chak-yenjang thongba yamna heirakli, adumakna tungdasu kannaba kaya phangakkhi.


 1982-1983 aduwaida Manipuri Handloom da yaol (movement ) ama Bangladesh ki Meitei khungangsingda ( maru oina bhanugas gi khunja singda ) tapna tapna lakkhi. Mamangeida Manipuri singi phisa lonsagi potthok Manipuri khaktagi oina khanduna puthoknarammi. Meitei singna produce touba handloom gi oiba product ki design, style, form, fashion, structure amadi materials dasu Meitei khaktagi oina khanduna hotnarammi. Adumak oirabasu mit –na singba kharadi khunda minnariba atei kanglup ki nuttigi punsida channagadaba potthok kayasu puthoktuna lalonba oina sendan lambida changsinlambasu yaokhidaba di natte, toubatabu makhoigi masing yammi haibadi yakhide. Meitei gi phisaron da mapanlam gi amadi Bengali singi phijet-chakcha ga channaba mapung oina product puthokpa houkhibadi matam dudagini.


      Bangladesh ki oiba sangsthan kayaga loinana matam duda mapanlamgi maru oina Christians singna tengbangba sangsthan HEED ( Health, Education, Economy Development ) kouba Non-Government Organization (NGO) amana Meitei gi pangyong ( frame loom ) amadi khawangda saba ( Back strep loom ) handloom product ta aonba ama puraknaba kanna hotnakhi. Hairiba hiram asida Eikhoi gi imungsu maru oiba role ama loukhi, Manipuri Handloom product ki anouba lambel yatpada achouba thoudang ama pangsankhi. High School amadi College tamlingaigi chahi kharadu Manipuri phisarongi houbadagi loiba phaoba kupna yengsanbaga loinana karamna ateisu potthok henna puthokpa, design da -style da -fashion da mapung phanaba kanna hotnarakkhi. Manipuri Handloom product na Bangladesh amadi mapan lamgi market ta product ama oina changsinbada toudraba yadraba thouram-thousin pumnamakka yamna naksinna saruk yarakli. Sahitya gi pothok kayada Meitei phisabi singi awa-nungai gi mami takhibasu asigi obhiggata dagini haiba yai. ^
                                                              ^[mathang matahang ]



                                            


Hamom khul - eina 2006 ta desh ta chatluba matam da ujarakpa  


1 comment: